Nachruf in polnischer Sprache

Quelle / Source: http://www.rzeczpospolita.pl/Pl-asc/dodatki/wspomnienia_990917/index.html

Tadeusz Wojciak

Louis (Moondog) Hardin (1916 - 1999)

Wiking z Szostej Alei


Tak wiele osobowosci w jednym czlowieku. Tajemniczy, slynacy ze swej ekstrawagancji uliczny artysta. Awangardowy kompozytor, uznany najpierw w kilku krajach Europy, gdzie dyrygowal wielkimi orkiestrami przed elegancka widownia, zanim zostal na dobre uznany w swojej ojczyznie. Tworca wyjatkowego wlasnego ubioru, po ktorym rozpoznawal go przelewajacy sie po Manhattanie tlum. Cala ta legenda odchodzi wraz ze smiercia czlowieka, ktory imie Moondog przyjal po swoim ukochanym psie, a naprawde nazywal sie Louis Hardin.

Nowojorczycy pamietaja go jako "Wikinga z Szostej Alei". Od poczatku lat 40. do wczesnych lat 70. dzien po dniu, bez wzgledu na pore roku czy pogode, Louis Hardin wystawal na swym posterunku przy zbiegu Avenue of The Americas (zwanej tez Szosta Aleja) i 54. Ulicy. W tym rejonie Manhattanu byl stalym, niewzruszonym elementem krajobrazu, podobnie jak Empire State Building czy dom handlowy Macy's. Trudno go bylo ominac wzrokiem: wygladal jak starozytny wiking, przeniesiony w gaszcz drapaczy chmur. Nosil stale stroj wlasnego projektu i wyrobu: dziwaczny kostium skladajacy sie z plaszcza i szerokich spodni, zrobione z sukna sandaly i helm wikinga przyozdobiony rogami. Dziwaczny stroj uzupelnialo uzbrojenie - dzida z dwumetrowym drzewcem, kamienna maczuga i miecz. Nie wystawal za darmo; przechodniom sprzedawal swa poezje i utwory muzyczne, nie gardzac datkami od turystow, ktorzy go traktowali jak jeszcze jedna atrakcje Manhattanu.

Jednak z poczatku tylko uwazni czytelnicy gazet i znawcy tajemnic dzungli wielkiego miasta wiedzieli, ze ten cudak z Szostej Alei jest czlowiekiem niewidomym i wielkim artysta. Louis Moondog Hardin nagrywal ze znacznym powodzeniem swe kompozycje z pogranicza muzyki klasycznej, rocka i jazzu dla wytworni CBS, Prestige, Epic, Angel i Mars. Jeden z jego songow, "All Is Loneliness" ("Wszystko jest samotnoscia") zaspiewala Janis Joplin, a kolejna kompozycja wykorzystana zostala w filmie "Drive, He Said" ("Rozkazal: jechac") z Jackiem Nicholsonem z 1972 roku.

Muzyka to tylko jeden z talentow Louisa Hardina. Byl rowniez poeta oraz tworca pelnych pasji pamfletow i odezw, skierowanych przeciwko nadmiernym regulacjom narzucanym przez rzad, swiatowemu systemowi monetarnemu i tradycyjnej religii. Uwielbiali go za to poeci lat 50., reprezentujacy Beat Generation, a pozniej dzieci-kwiaty z lat 60. Z czasem jego slawa zaczela zataczac coraz szersze kregi, w miare jak krytycy literaccy rozpisywali sie na temat jego tworczosci, i o wywiady z "Wikingiem" coraz czesciej ubiegali sie reporterzy popularnych programow telewizyjnych "Today" czy "The Tonight Show".

W 1974 r. "Wiking" raptem zniknal z rogu Szostej Alei i 54. Ulicy, a wtedy wsrod nowojorczykow poszla plotka, ze zmarl smiercia - jak na to miasto przystalo - nienaturalna. Tymczasem Louis Hardin zyl sobie w najlepsze w Niemczech zachodnich, dokad zostal zaproszony na wykonania swych kompozycji muzycznych i gdzie postanowil zostac dluzej. Po serii koncertow w Hamburgu znow rozpoczal - oczywiscie w swym niepowtarzalnym stroju - zywot ulicznego dziwaka, lecz wkrotce slawa jego talentu upomniala sie o niego. Zapraszano go do innych krajow. W Europie nagral lacznie piec albumow ze swymi kompozycjami, regularnie wykonywanymi pod jego batuta przez orkiestry kameralne i symfoniczne w Paryzu, Sztokholmie i kilku miastach Niemiec. W 1989 r. slawa osiagnieta w Europie wywolala ponowne zainteresowanie jego osoba w USA, powrocil wiec do ojczystego kraju na specjalne zaproszenie, by dyrygowac malo znana orkiestra kameralna w Brooklynie.

Louis Hardin urodzil sie w Maryville w stanie Kansas 26 maja 1916 r. w rodzinie pastora Kosciola episkopalnego. Stracil wzrok jako szesnastolatek od wybuchu zapalnika dynamitu. Jednak juz rok pozniej, gdy zaczal nauke gry na instrumentach strunowych w Iowa School of Blind (szkole dla niewidomych stanu Iowa), postanowil zostac kompozytorem. W 1943 r. przybyl do Nowego Jorku. Zaczal wystawac codziennie przed wejsciem do slynnej sali koncertowej Carnegie Hall, gdzie wzbudzil zainteresowanie muzykow. Wkrotce zaopiekowal sie nim Artur Rodzinski, dyrygent nowojorskiej orkiestry symfonicznej. Nie tylko zapraszal go stale na proby, ale obiecywal wykonanie pierwszych utworow niewidomego kompozytora.

Z planow i obietnic nic nie wyszlo, gdyz kalectwo uniemozliwialo artyscie zapisywanie kompozycji na papierze nutowym. W wielkiej frustracji stworzyl wiec swoj wlasny, niepowtarzalny image wikinga, rzucajacego wyzwanie wspolczesnemu swiatu. Cudaczny kostium i dziwaczny styl zycia byly dla Hardina sposobem na osiagniecie slawy i wystawienie glowy ponad przecietny tlum.

W 1947 r. Louis Hardin zaczal uzywac imienia Moondog, czczac pamiec po swym psie, ktory lubil wyc podczas pelni ksiezyca. Tym imieniem ("Moondog Symphony") opatrzyl kolekcje swych pierwszych kompozycji, nadanych w nowojorskiej stacji radiowej specjalizujacej sie w muzyce awangardowej. Tytul "Moondog" nosil rowniez jego pierwszy album, nagrany przez CBS.

Louis Moondog Hardin zmarl na atak serca w Niemczech, w wieku 83 lat. Byl dwukrotnie zonaty, a z tych zwiazkow pozostawil dwie corki.